Nghề nuôi:" Đặc sản vùng miền" - Lỗ hay lãi
Mỗi mảnh đất, mỗi vùng miền trên đất nước Việt Nam đều có những đặc sản làm nên tên tuổi vùng đất đó. Không chỉ là những địa danh, những trái chín căng mọng, mà còn có thể là một món ăn mang đậm bản sắc vùng miền. Để tạo nên món ăn không thể thiếu nguyên liệu. Nắm bắt nhu cầu thị trường, nhiều hộ dân trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa đã mạnh dạn đầu tư mua giống, xây chuồng trại để chăn nuôi con nuôi đặc sản như nhím, thỏ, ba ba, lợn rừng, rùa câm,..Tuy nhiên, việc chăn nuôi phần lớn người dân là dựa vào kinh nghiệm, quy mô nhỏ lẻ, đầu ra chưa ổn định nên vẫn còn gặp nhiều khó khăn
Thăm nom trang trại nuôi ba ba của gia đình ông Nguyễn Trọng Hướng, xã Thiệu Duy (huyện Thiệu Hóa) đã nhiều năm gắn bó với nghề, dù không phải là hộ chăn nuôi lớn nhất trên địa bàn nhưng gia đình ông Hướng lại là một trong những hộ đầu tư kinh tế hiệu quả. Vừa đưa chúng tôi đi thăm nuôi chuồng, ông Hướng vừa kể: Cách đây gần 5 năm, nhận thấy thị trường ưa chuộng các loại con nuôi đặc sản, giá thu mua lại cao nên gia đình ông quyết định cải tạo bãi đất bỏ hoang vườn nhà thành 4 chuồng nuôi ba ba. Chuồng nuôi được ngăn thành 2 khu vực, một bên có nền cao hơn được đổ cát dày để ba ba sinh sống và 1 bên để khô ráo là nơi ba ba đẻ trứng. Ba ba thường ẩn mình dưới lớp cát, kiếm ăn vào chiều tối, thức ăn chủ yếu của chúng là các loại cá biển nhỏ, giun đất, với khẩu phần tùy thuộc vào trọng lượng của mỗi con. Hiện nay, gia đình ông đang nuôi khoảng gần 1.000 con, ba ba nuôi từ 2 năm trở lên mới có thể đạt trọng lượng để xuất bán. Mô hình này tuy chi phí đầu tư thấp nhưng tốn nhiều công chăm sóc do ba ba là loài bò sát nên khá nhạy cảm với thời tiết, môi trường sống và nguồn thức ăn mới. Bên cạnh đó, nếu như trước đây thị trường khan hiếm, thương lái thường tìm đến tận nơi để thu mua và ký hợp đồng dài hạn thì hiện nay, mô hình nuôi ba ba trở nên phổ biến, nguồn cung vượt quá cầu nên đầu ra của sản phẩm gặp nhiều khó khăn, nhất là đối với hộ mới nuôi, chưa thu hồi được vốn. Đồng thời, giá ba ba cũng giảm, nếu như thời gian trước, ba ba trọng lượng 1,2 kg có giá khoảng 350.000 đồng/kg thì hiện tại chỉ còn khoảng 200.000 đồng/kg.
Ảnh: Ba ba con
Tuy nhiên, nhiều hộ chăn nuôi rơi vào tình trạng bấp bênh do người dân vẫn chăn nuôi quy mô nhỏ lẻ, chưa có trang trại lớn, phát triển theo phong trào tự phát nên không bền vững. Còn với các trang trại vừa, kĩ thuật và kinh nghiệm nhiều hơn, song lại không tìm được đầu ra, giá cả không ổn định. Chị Hàn Thị Lý, xã Phú Nhuận (Như Thanh) đã có nhiều năm duy trì và phát triển mô hình chăn nuôi nhím, cho biết đã có nhiều người đến tìm để mua con giống tuy nhiên rất ít mô hình thành công, bởi người dân nuôi theo kiểu tự phát, kỹ thuật gây nuôi, chăm sóc và chữa bệnh đối với các con vật đặc sản chủ yếu bằng kinh nghiệm. Bên cạnh đó, do giá con giống bị một số đối tượng cơ hội đẩy giá lên quá cao, đầu ra lại bấp bênh... Thị trường tiêu thụ con đặc sản thường tập trung vào các dịp lễ, tết, người mua chủ yếu có điều kiện kinh tế và phần lớn được xuất sang thị trường Trung Quốc nên đầu ra bị phụ thuộc. Các hộ muốn tiếp tục gắn bó với nghề nuôi nhím nhưng gặp khó khăn trong việc cấp giấy chứng nhận nuôi động vật hoang dã thông thường.
Không chỉ riêng mô hình nuôi nhím, ba ba phải đối mặt với nhiều rủi ro, mà hiện nay, nhiều hộ dân nuôi các loài vật đặc sản, như lợn rừng, dê, rùa câm, đà điểu... cũng đang trong tình trạng muốn “giải nghệ” do biến động của thị trường đầu ra, giá cả bấp bênh. Vì vậy để tránh rủi ro, người dân nên tìm đầu ra cho con giống của mình trước khi nhập đàn. Thêm nữa, các cán bộ địa phương cũng cần định hướng, hỗ trợ, tổ chức các lớp tập huấn khoa học-kĩ thuật về cách chăm sóc phòng, chữa dịch bệnh. Bên cạnh đó, các hộ chăn nuôi cũng cần chủ động liên kết với các đơn vị chuyển giao kĩ thuật, tìm hiểu về kiến thức chăn nuôi, tìm nguồn cung đảm bảo chất lượng, thực hiện tốt các biện pháp phòng tránh dịch bệnh.