Cúm gia cầm gây tử vong tại người ở Campuchia (H5N1). Việt Nam cần hết sức đề phòng

Hai trường được xác nhận trên là trường hợp thứ năm và thứ sáu ở người nhiễm cúm A/H5N1 được báo cáo từ Campuchia vào năm 2023 và trường hợp tử vong thứ tư được báo cáo vào năm 2023. Từ năm 2003 đến năm 2023, đã có 62 trường hợp nhiễm cúm A/H5N1 ở người, bao gồm cả 41 trường hợp tử vong đã được báo cáo từ Campuchia.

Đánh giá rủi ro của WHO
Từ năm 2003 đến ngày 27 tháng 11 năm 2023, tổng cộng 882 trường hợp nhiễm cúm A/H5N1 ở người, trong đó có 461 trường hợp tử vong, đã được báo cáo trên toàn cầu từ 23 quốc gia. Hầu hết tất cả các trường hợp nhiễm cúm gia cầm A/H5N1 ở người đều có liên quan đến tiếp xúc gần gũi với gia cầm sống hoặc chết bị nhiễm bệnh hoặc môi trường bị nhiễm cúm A/H5N1. Dựa trên bằng chứng cho đến nay, loại virus này không dễ dàng lây nhiễm sang người và việc lây lan từ người sang người dường như là điều bất thường. Nhiễm trùng ở người có thể gây bệnh nặng và có tỷ lệ tử vong cao. Vì virus tiếp tục lưu hành ở gia cầm, đặc biệt là ở các vùng nông thôn ở Campuchia, nên có thể dự kiến sẽ có thêm các trường hợp lây nhiễm lẻ tẻ ở người.

Trong hai trường hợp này, mặc dù không thể loại trừ khả năng lây truyền từ người sang người, nhưng có khả năng có sự phơi nhiễm riêng biệt với vi rút từ gà ốm và gà chết.

Trước đây, các cụm nhiễm virus  A/H5 nhỏ đã được báo cáo, bao gồm cả những trường hợp liên quan đến nhân viên y tế, nhưng không có bằng chứng về sự lây truyền kéo dài từ người sang người. Bằng chứng dịch tễ học và virus học hiện có cho thấy rằng virus A/H5N1 không có khả năng duy trì sự lây truyền từ người sang người. Vì vậy, khả năng lây lan kéo dài từ người sang người là thấp. Dựa trên thông tin có sẵn cho đến nay, WHO đánh giá nguy cơ đối với dân chúng nói chung do loại vi rút này gây ra là thấp. Đánh giá rủi ro sẽ được xem xét khi cần thiết nếu có thêm thông tin.

Trong năm 2023 đã ghi nhận sư gia tăng của Cúm gia cầm sang các động vật và đặc biệt là con người

Phân tích chặt chẽ tình hình dịch tễ học, xác định đặc điểm sâu hơn của các loại vi-rút cúm A/H5N1 gần đây nhất ở cả quần thể người và gia cầm, cũng như điều tra huyết thanh học là rất quan trọng để đánh giá các rủi ro liên quan đến sức khỏe cộng đồng và kịp thời điều chỉnh các biện pháp quản lý rủi ro.

Không có vắc xin đặc hiệu cho bệnh cúm A/H5N1 ở người. Tuy nhiên, các loại vắc xin dự tuyển để ngăn ngừa nhiễm cúm A/H5 ở người đã được phát triển để chuẩn bị cho đại dịch ở một số quốc gia. WHO tiếp tục cập nhật Danh mục các chủng virus cho vắc xin cúm (Candidate Vaccines Virus - CVV) có nguồn gốc từ động vật được lựa chọn hai lần một năm tại cuộc tư vấn của WHO về thành phần vắc xin virus cúm. Danh mục CVV có sẵn trên trang web của WHO. Ngoài ra, đặc tính di truyền và kháng nguyên của các virus cúm lây truyền từ động vật sang người hiện đại đã được công bố trên trang web về giao diện giữa người và động vật của Chương trình Cúm Toàn cầu.

Lời khuyên của WHO
Sự kiện này không làm thay đổi các khuyến nghị hiện tại của WHO về giám sát cúm và các biện pháp y tế công cộng.

Dựa trên các báo cáo về các trường hợp cúm A/H5N1 lẻ tẻ ở người, bùng phát ở động vật có vú, sự lưu hành rộng rãi ở chim và tính chất không ngừng phát triển của vi-rút cúm, WHO tiếp tục nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giám sát toàn cầu để phát hiện và giám sát virus, dịch tễ học và lâm sàng. những thay đổi liên quan đến virus cúm mới nổi hoặc lưu hành có thể ảnh hưởng đến sức khỏe con người (hoặc động vật) và chia sẻ virus kịp thời để đánh giá rủi ro.

Công chúng nên tránh tiếp xúc với môi trường có nguy cơ cao như chợ/trang trại động vật sống và gia cầm sống hoặc các bề mặt có thể bị ô nhiễm bởi phân gia cầm. Ngoài ra, nên duy trì vệ sinh tay tốt bằng cách rửa thường xuyên hoặc sử dụng chất khử trùng tay chứa cồn.

Công chúng và các cá nhân có nguy cơ nên báo cáo ngay các trường hợp động vật bị bệnh hoặc tử vong bất ngờ cho cơ quan thú y. Nên tránh tiêu thụ gia cầm hoặc chim hoang dã bị bệnh hoặc chết đột ngột.

Bất kỳ người nào đã tiếp xúc với chim có khả năng bị nhiễm bệnh hoặc môi trường bị ô nhiễm và cảm thấy không khỏe, nên tìm kiếm sự chăm sóc y tế kịp thời và thông báo cho nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của họ về khả năng phơi nhiễm của họ.

WHO khuyên không nên thực hiện bất kỳ hạn chế đi lại hoặc thương mại nào dựa trên thông tin hiện có về sự kiện này. WHO không tư vấn sàng lọc đặc biệt cho khách du lịch tại các điểm nhập cảnh hoặc các hạn chế khác do tình hình hiện tại của virus cúm ở bề mặt tiếp xúc giữa người và động vật.

Các quốc gia thành viên Quy định Y tế Quốc tế (2005) được yêu cầu thông báo ngay cho WHO về bất kỳ trường hợp nào được phòng thí nghiệm xác nhận về một ca nhiễm trùng gần đây ở người do một phân nhóm virus cúm mới gây ra. Bằng chứng về bệnh tật là không cần thiết cho thông báo này.

Tăng cường đề phòng chống dịch cúm gia cầm ở thời điểm này là điều cần thiết.

Việt Nam cần hết sức đề phòng

Hiện tại Việt Nam vẫn có những cụm dịch cúm gia cầm nổ ra rải rác một số nơi. Những hiện tượng lây sang người chưa được ghi nhận. Nhưng với tình hình chuẩn bị gà cho dịp Tết nguyên đán, số lượng gà nhập khẩu vào Việt Nam từ các nước lân cận lớn, thời tiết cũng đang lạnh cũng là môi trường lý tưởng của Cúm gia cầm phát triển, dẫn đến tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm cúm gia cầm sang người cao.  Vì thế tăng cường đề phòng chống dịch cúm gia cầm ở thời điểm này là điều cần thiết.

 Nguồn: WHO